TÍNH NĂNG ĐỀ KHÁNG THUỐC KHÁNG SINH
Tính năng đề kháng thuốc kháng sinh (antibiotic resistance) là khả năng của một vi sinh vật chống lại những ảnh hưởng của một loại thuốc kháng sinh. Tính năng đề kháng thuốc kháng sinh tiến hóa một cách tự nhiên theo sự chọn lọc tự nhiên (natural selection) bằng sự đột biến gen ngẫu nhiên, nhưng nó cũng có thể được thực hiện bằng việc gây sức ép tiến hóa lên một quần thể vi sinh vật. Sau khi loại gen này được tạo ra, vi khuẩn có thể truyền thông tin di truyền theo chiều ngang (giữa các vi khuẩn) bằng cách trao đổi plasmit (plasmid: một mẫu DNA xoắn kép mạch vòng mà có thể nhân đôi trong tế bào hoàn toàn độc lập với DNA tạo nên nhiễm sắc thể. Plasmit thường được tìm thấy ở vi khuẩn và được sử dụng trong nghiên cứu DNA tái tổ hợp để di chuyển gen giữa các tế bào). Nếu một loại vi khuẩn mang một số gen có tính đề kháng, nó được gọi là đa đề kháng, hoặc gọi nôm na là, siêu khuẩn. Tác dụng kháng sinh là một một áp lực của môi trường; do đó những loại vi khuẩn mà có sự đột biến gen sẽ cho phép chúng tồn tại và tiếp tục sản sinh. Sau đó chúng sẽ di truyền đặc điểm này cho thế hệ sau, mà sẽ là một thế hệ có tính năng đề kháng đầy đủ.
Vi khuẩn, cũng giống như tất cả mọi sinh vật sống, thay đổi theo thời gian để thích ứng với những thay đổi của môi trường. Do việc sử dụng tràn lan và lạm dụng thuốc kháng sinh, nên vi khuẩn thường xuyên tiếp xúc với các loại thuốc này. Mặc dù nhiều vi khuẩn sẽ bị tiêu diệt khi tiếp xúc với kháng sinh, nhưng cũng có một vài loại phát triển tính năng đề kháng lại tác dụng của các loại thuốc. Ví dụ, cách đây 50 năm, vi khuẩn gram-dương Staphylococcus aureus (nguyên nhân phổ biến gây ra các nhiễm trùng da) rất nhạy cảm với penicillin, nhưng theo thời gian, các chủng vi khuẩn này có khuynh hướng phát triển một loại enzyme có khả năng phân hủy penicillin, làm cho thuốc mất tác dụng. Các nhà nghiên cứu đối phó lại bằng cách phát triển một dạng penicillin mà loại enzyme này không thể phân hủy, nhưng sau một vài năm, vi khuẩn đã thích ứng và trở nên đề kháng lại thuốc penicillin được cải tiến này (tình trạng lờn thuốc). Các loại vi khuẩn khác cũng đã phát triển tính năng đề kháng lại các loại kháng sinh.
Nghiên cứu y học sẽ tiếp tục phát triển các loại thuốc để chống vi khuẩn. Nhưng các bệnh nhân và các bác sĩ có thể giúp ngăn ngừa sự phát triển tính năng đề kháng của vi khuẩn. Dùng thuốc kháng sinh chỉ khi nào thực sự cần thiết mới có thể giúp ích. Đó là, mọi người nên dùng các loại thuốc kháng sinh chỉ khi bị nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra, không nên dùng cho những trường hợp nhiễm bệnh do các loại virut như cảm lạnh hoặc cảm cúm gây ra. Ngoài ra, việc dùng thuốc kháng sinh được hoàn tất theo thời gian quy định cũng giúp hạn chế được sự phát triển tính năng đề kháng ở vi khuẩn.
0 comments:
Post a Comment