Tác giả: Tiến sĩ Stephan Lewandowsky
Bộ nhớ của con người tương tự một máy ghi hình cũng như một thanh xúc xích (hot dog) tương tự một chú voi đang nhảy múa trên đôi giầy trượt patanh (roller skates).
Không giống như một máy ghi hình, bộ nhớ của chúng ta không tạo ra một hình ảnh thật trong quá khứ khi chúng ta hành trình trong thế giới quanh ta. Thay vào đó, cho dù có lúc chúng ta nhớ lại được một sự kiện xảy ra một cách sống động và rõ ràng, nhưng chúng ta vẫn có thể hoàn toàn bị lầm lẫn về những gì đã thực sự xảy ra. Điều này giải thích lý do tại sao có nhiều trường hợp đáng lo ngại trong đó những sự nhận dạng sai lầm đã dẫn đến một số người vô tội phải vào tù với tội ác mà họ không hề phạm. Trong nhiều trường hợp, những người làm chứng tin tưởng chắc chắn vào khả năng nhận dạng của họ.
Điều này diễn ra như thế nào?
Một trong những trường hợp mà bộ nhớ của chúng ta trở nên thiếu chính xác là khi chúng ta tiếp xúc với các thông tin bị bóp méo sau khi chúng ta chứng kiến một sự việc, cho dù đó chỉ đơn giản là một câu hỏi có ý đánh lừa. Ví dụ, chỉ đơn thuần hỏi nhân chứng về một vụ cướp xem họ có thấy một chiếc xe tải màu xanh bên ngoài một nhà băng không cũng có thể ghi khắc sâu đậm hình ảnh đó vào đầu của họ - cho dù chiếc xe tải màu xanh đó thực sự là một chiếc xe màu đỏ.
Tính dễ thay đổi (dễ uốn cong) này của bộ nhớ có thể có những hệ quả sâu rộng trong đời sống hàng ngày.
Một lĩnh vực trong đó tính dễ thay đổi (dễ uốn cong) có thể đặc biệt được quan tâm bao gồm các trang nhật ký cá nhân trên mạng (online blog) và báo chí. Bây giờ người ta có thói quen đưa ra những lời bình luận sau khi đọc thông tin trên mạng. Mỗi cuốn sách trên trang mạng Amazon có khuynh hướng phụ thuộc vào “lời đánh giá” của những khách hàng muốn đóng góp ý kiến, và những bài viết trên báo chí như thế này có khuynh hướng gợi lên (thỉnh thoảng làm nóng lên) những lời bình luận.
Liệu những lời bình luận đó có sức ảnh hưởng không?
Trước khi tôi trả lời câu hỏi đó, ta hãy xem xét một số ảnh hưởng tiềm ẩn nếu những lời bình luận (comment) này thực sự tác động đến hành vi, trí nhớ hay thái độ của chúng ta: Thông thường, chúng ta không biết những người bình luận đó là ai? Chúng ta hoàn toàn không biết ai là người có nickname “tweetybird24” mà người này cho rằng tiền tệ lưu hành của chúng ta là trò đánh lừa của chính phủ, hoặc người có nickname “cashedupbogan” cho rằng hệ thống tiền tệ không có vấn đề nhưng chính phủ không nên đánh thuế vào công việc khai mỏ hoặc bia. Tất cả những gì chúng ta biết được là, cả hai có thể là một cậu bé hàng xóm 12 tuổi đang cười hả hê. Đương nhiên chúng ta sẽ gạt bỏ những lời bình luận này vì chúng không đáng tin cậy.
Thực sự, người ta không gạt bỏ những lời bình luận trên các trang nhật ký cá nhân trực tuyến.
Những lời bình luận có thể ảnh hưởng đến thái độ của chúng ta, ảnh hưởng đến ý kiến của chúng ta, cảm giác và có lẽ thậm chí ảnh hưởng đến nhận thức của chúng ta.
Chúng ta chỉ mới bắt đầu hiểu được các tác động của những hình thức bình luận trên mạng, nhưng sau đây là một vài ví dụ mà chúng có tác dụng cung cấp sự kích thích cho tư duy (hay thực sự là mối quan tâm):
Những lời đánh giá trên trang amazon (www.amazon.com) ảnh hưởng đến doanh số. Những lời đánh giá, của những người mà bạn hoàn toàn không biết và của những người có thể là điệp viên CIA hay các thành viên của một câu lạc bộ đan lát của bà ngoại bạn, sẽ ảnh hưởng đến hành vi mua sắm của bạn. Những lời đánh giá 1 sao (xấu) có thể gây thiệt hại nghiêm trọng, trong khi những lời đánh giá 5 sao (nổi bật) lại tỏ ra rất có lợi.
Giọng điệu của những lời bình phẩm trên diễn đàn mạng – đó là có thể tốt hoặc xấu – sẽ ảnh hưởng đến thái độ của người khác đối với những sự việc (sự vật) mà họ không am hiểu tường tận. Nghiên cứu gần đây được thực hiện bởi Brossard, Scheufele, và các cộng sự (vào năm 2013) đã cho thấy rằng khi người ta đọc một bài đăng trên mạng mang tính trung lập về một đề tài khó hiểu như công nghệ nano, thì việc tiếp xúc với những lời bình luận không văn minh, chẳng hạn như sử dụng những ngôn ngữ lăng mạ (name calling) và những thành ngữ thiếu văn minh, sẽ tạo nên các trường phái khác nhau về quan điểm của các đọc giả đối với ngành công nghệ này.
Đó là, những đọc giả lúc ban đầu ủng hộ công nghệ nano lại có nhiều khả năng xem thường các nguy cơ mà nó mang lại trong khi đó những người ban đầu chống đối công nghệ nano lại có nhiều khả năng quan tâm đến những nguy cơ đó. Điều đáng nói ở đây là mặc dù vẫn cùng một bài viết trong hai trường hợp, nhưng nội dung của nó không còn có sức ảnh hưởng nhiều nữa sau khi người ta đọc những lời bình phẩm theo sau bài viết đó.
Bây giờ có thể nói gì về những ký ức của chúng ta? Có lẽ những bình luận có thể ảnh hưởng đến hành vi mua bán hoặc nhận thức rủi ro của chúng ta, nhưng chắc chắn không phải là những gì chúng ta ghi nhớ về nội dung của một bài viết chăng?
Đáp án cho câu hỏi đó vẫn đang chờ những đánh giá xác thực của các đồng nghiệp. Đáng tiếc là tôi vẫn chưa có thời gian để viết ra những thí nghiệm đó. Nhưng có lẽ bạn có thể đoán được kết quả từ những gì tôi đã nói ngay từ đầu? (Nếu bạn không bị phân tâm bởi những quan điểm của tweetybird24 về nền kinh tế).
Nguồn(Source):
0 comments:
Post a Comment