DỨA - THƠM - KHÓM (PINEAPPLE) - Do LQT Biên Dịch

LỊCH SỬ

Mặc dù được xem là có xuất xứ từ Nam Mỹ Châu, nhưng dứa được những người Châu Âu phát hiện đầu tiên vào năm 1493 trên đảo Caribbean mà được biết đến với cái tên Guadalupe.  Khi Columbus và các nhà thám hiểm khác mang dứa về Châu Âu, mọi người đã cố gắng trồng loại trái cây ngọt và đáng giá này cho đến khi họ nhận ra rằng loại trái cây vùng nhiệt đới này đã không có khả năng phát triển ở khu vực này.  Vào cuối thế kỷ 16, các nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha đã đem dứa vào nhiều nước thuộc địa của họ ở Châu Á, Châu Phi và Nam Thái Bình Dương, và những đất nước này vẫn còn trồng dứa cho đến hôm nay.

Những người Tây Ban Nha giới thiệu dứa (thơm, khóm) vào Phillippines và có thể đã vận chuyển dứa đến Hawaii và đảo Guam vào đầu thế kỷ 16.  Đồn điền 5 acres (khoảng 2 ha) đầu tiên được thành lập ở Oahu năm 1885.  Các thương nhân Bồ Đào Nha được xem là những người đã mang hạt giống đến Ấn Độ từ Moluccas vào năm 1548, và họ cũng giới thiệu dứa đến các khu vực bờ biển đông và tây Phi Châu.  Cây dứa được trồng ở Trung Quốc vào năm 1594 và ở Nam Phi vào năm 1655.  Dứa được đưa đến Châu Âu vào 1650, và loại trái cây này được sản xuất ở Hà Lan vào năm 1686, nhưng mãi đến năm 1712 mới được trồng ở Anh Quốc.  Phương pháp trồng trong nhà kính phát triển mạnh ở Anh Quốc và Pháp vào cuối những năm 1700.  Thuyền trưởng Cook (Captain Cook) đã trồng dứa trên hòn đảo Society (Society Islands), hòn đảo Friendly (Friendly Islands) và Nam Thái Bình Dương (South Pacific) vào năm 1777.  Các nhà truyền giáo đạo tin lành Lutheran ở Brisbane, Úc, đã nhập khẩu cây dứa từ Ấn Độ vào năm 1838.  Ngành thương mại dứa được hình thành vào năm 1924, và một nhà máy đóng hộp hiện đại được xây dựng vào năm 1946.  Việc trồng dứa đầu tiên được thực hiện ở Israel vào năm 1938 khi 200 cây dứa được nhập vào từ Nam Phi.  Từ năm 1939 - 1950 cây dứa được nhập vào từ các quần đảo East Indies và Úc, nhưng thời tiết ở đó không phù hợp cho loại cây trồng này.

Vì dứa rất dễ bị hư thối, và cách đây vài thế kỷ, các phương tiện di chuyển còn khá chậm khi vận chuyển dứa từ các hòn đảo Caribbean đến các tiểu bang của Hoa Kỳ, do đó các quả dứa tươi là những vật quí hiếm và trở thành loại trái cây được ưa thích của những người Hoa Kỳ đi khai hoang đầu tiên.  Mặc dù dứa ngọt là một món thiết đãi xa xỉ, nhưng chính quả dứa tươi là một biểu tượng của uy thế và giai cấp xã hội mà nhiều người muốn tìm kiếm.  Thật vậy, dứa (do tính quí hiếm và đắt tiền) là một mặt hàng có đẳng cấp trong các thời kỳ đó, và bà chủ tiệc thường trang hoàng loại trái cây này làm vật trang trí trung tâm của bữa tiệc, và người chủ ấy sẽ được tán thưởng không chỉ là sự tôn kính mà còn được công nhận có địa vị nhỏ bé trong xã hội.

Vào thế kỷ 18, dứa bắt đầu được trồng ở Hawaii, đây là tiểu bang duy nhất ở Hoa Kỳ mà dứa vẫn còn được trồng.  Ngoài Hawaii, các nước khác cũng trồng dứa với mục đích thương mại bao gồm Thái Lan, Philippines, Trung Quốc, Brazil và Mexico.

Trong hơn 100 năm qua, dứa đã trở thành một trong những loại trái cây (hoa quả) có giá trị thương mại hàng đầu ở các nước xứ nhiệt đới.  Từ năm 1952 – 1953, sản lượng dứa trên toàn thế giới gần bằng 1 500 000 tấn và tăng gấp đôi vào thập kỷ kế tiếp.  Các khu vực sản xuất chính là Hawaii, Brazil, Malaysia, Đài Loan, Mexico, Philippines, Nam Phi và Puerto Rico.  Vào năm 1968, tổng sản lượng dứa đã đạt đến 3 600 000 tấn, trong đó chỉ có 100 000 tấn được xuất khẩu dưới dạng tươi sống (chủ yếu từ Mexico, Brazil và Puerto Rico) và 925 000 tấn đã được chế biến.  Từ năm 1961 – 1966, tỉ lệ nhập khẩu dứa tươi vào Châu Âu tăng 70%.  Ngay sau đó, đã xuất hiện nhiều thị trường tiêu thụ dứa.  Vào năm 1973, tổng sản lượng dứa được ước tính là 4 000 000 tấn với 2,2 triệu tấn được chế biến.  Nhu cầu thế giới về trái cây (hoa quả) đóng hộp gia tăng đã kích thích việc trồng dứa ở Châu Phi và Châu Mỹ La Tinh.  Trong nhiều năm, Hawaii đã cung cấp 70% dứa đóng hộp và 85% nước dứa đóng hộp, nhưng chi phí nhân công đã chuyển một phần lớn ngành công nghệ này từ Hawaii sang Philippines.  Vì chi phí sản xuất ở Hawaii (khoảng 50% lao động) tăng trên 25%, tập đoàn Dole đã chuyển 75% hoạt động sản xuất của tập đoàn sang Philippines, ở đó vào năm 1983 đã tạo công việc cho 10 000 người làm việc trong các đồn điền dứa thuê mướn 25 000 acres (10 117 ha).

Dứa được đóng hộp đầu tiên ở Malaya vào năm 1888 do một thủy thủ đã về hưu, và sau đó Singapore cũng xuất khẩu dứa.  Vào năm 1900, số chuyến hàng xuất khẩu dứa được gửi đi bằng đường biển đã đạt đến mức nửa triệu.  Ngành công nghiệp này dao động lên xuống, và ngưng hoàn toàn 3 năm rưởi trong thời kỳ Chiến Tranh Thế Giới Thứ 2.  Ủy Ban Thương Mại Dứa Malaysia được thành lập vào năm 1959.  Từ đó về sau, ngành thương mại dứa tiến triển đều đặn.  Dứa là một loại cây trồng không được chú ý nhiều ở Thái Lan cho đến khi nhà máy đóng hộp đầu tiên được xây dựng vào năm 1966.  Từ đó, kỹ nghệ chế biến và xuất khẩu dứa gia tăng một cách nhanh chóng.  Từ năm 1977-1978, nhiều nhà nông chuyển từ trồng mía sang trồng dứa.  Sản lượng hàng năm là 1 triệu rưởi tấn dứa, 1 phần 8 được đóng hộp dưới dạng trái hoặc nước ép.

Các ngôi nhà chòi bằng các thanh gỗ mỏng được lợp bằng lá cây họ cau dừa, rêu Tây Ban Nha hoặc vải mỏng được dùng để che mát, giúp cây dứa tăng triển mạnh và quả dứa có chất lượng cao.  Các lò đốt củi được đặt rải rác xung quanh các nhà chòi để giúp chống lạnh vào mùa đông.  Các toa chở hàng nhỏ vận hành bằng hơi nước hoặc sức ngựa chạy trên các đường ray bằng gỗ dọc theo nhà chòi để vận chuyển các kiện trái cây đến trạm đóng gói.  Ngoài các cánh đồng dứa, cây dứa được che mát bằng lá cây họ cau dừa từ giữa tháng 12 đến giữa tháng 3.  Chủng loại dứa “smooth cayenne” phải được trồng trong các nhà chòi.  Loại dứa này không thể trồng ngoài cánh đồng.  Một nhà trồng dứa trước đây sống ở đảo Eden (Eden Island) đã di chuyển đồn điền của ông vào đất liền vì bị các chú gấu ăn hết các quả chín.  Khi hệ thống đường xe lửa bắt đầu xuất hiện vào năm 1894, việc trồng dứa được khuếch trương lớn.  Vụ mùa dứa từ năm 1908-1909 có sản lượng là 1 110 547 thùng.  Sự cạnh tranh của Cuba vào thị trường Hoa Kỳ đã làm cho giá cả giảm mạnh, do đó nhiều nhà trồng dứa ở Florida đã bỏ nghề. 

Nguồn bổ sung:

http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/pineapple.html#Origin%20and%20Distribution

XEM PHẦN TIẾP THEO

XEM PHẦN TIẾNG ANH

TRỞ VỀ PHẦN MỤC LỤC

Posted in: