KHẢ NĂNG MIỄN DỊCH: TỰ NHIÊN VÀ TỰ PHÁT TRIỂN
Trước đây, các bác sĩ đã nhận thấy rằng những người hồi phục sau khi bị dịch hạch sẽ không bao giờ bị tái phát – vì họ đã tự phát triển khả năng miễn dịch. Đó là do một số tế bào T và B được kích hoạt để trở thành các tế bào nhớ (memory cell). Lần sau, khi một cá nhân tiếp xúc với cùng loại kháng nguyên, thì hệ miễn dịch sẽ được chỉ đạo để tiêu diệt kháng nguyên này.
Khả năng miễn dịch có thể vững mạnh hoặc suy yếu, ngắn hạn hoặc dài hạn, tùy theo dạng kháng nguyên, số lượng kháng nguyên, và lộ trình kháng nguyên xâm nhập vào cơ thể.
Antigen: Kháng nguyên
Natural: Tự nhiên
Acquired: Tự phát triển
Serum: Huyết thanh
Khả năng miễn dịch cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các gien di truyền. Khi đối diện với cùng loại kháng nguyên, một số cá nhân sẽ phản ứng mãnh liệt, các cá nhân khác sẽ phản ứng yếu ớt, và một số hoàn toàn không phản ứng.
Một phản ứng miễn dịch có thể được kích hoạt không chỉ bởi tình trạng nhiễm trùng mà còn bởi sự chủng ngừa bằng vắcxin. Vắcxin chứa các vi sinh vật – hoặc các thành phần của vi sinh vật – mà đã được xử lý để chúng có thể kích thích một đáp ứng miễn dịch nhưng không gây ra bệnh.
Khả năng miễn dịch cũng có thể được truyền từ cá nhân này sang một cá nhân khác từ việc truyền huyết thanh giàu kháng thể chống lại một vi sinh vật nào đó (kháng huyết thanh - antiserum).
Ví dụ, huyết thanh miễn dịch thỉnh thoảng được sử dụng để bảo vệ khách du lịch sang các nước thịnh hành bệnh viêm gan A. Khả năng miễn dịch thụ động (passive immunity) như thế thường tồn tại chỉ vài tuần hoặc vài tháng.
Các trẻ sơ sinh có các phản ứng miễn dịch yếu do bẩm sinh nhưng được các kháng thể từ người mẹ truyền sang bảo vệ trong vài tháng sau khi sinh. Các trẻ nhỏ nếu được bú sữa mẹ cũng có thể nhận được một số kháng thể trong sữa mẹ có tác dụng bảo vệ đường tiêu hóa của các cháu.
Dung Nạp Miễn Dịch
Dung nạp miễn dịch (immune tolerance) là khuynh hướng các tế bào bạch huyết T hoặc B né tránh các tổ chức mô của cơ thể. Duy trì tình trạng dung nạp là rất quan trọng bởi vì nó ngăn ngừa hệ miễn dịch tấn công các tế bào của chính nó. Các nhà khoa học đã làm việc tích cực để cố gắng tìm hiểu cách thức hệ miễn dịch biết được khi nào cần phản ứng lại và khi nào thì bỏ qua.
Tình trạng dung nạp xảy ra theo ít nhất hai cách thức. Tình trạng dung nạp trung ương xảy ra trong suốt thời kỳ phát triển tế bào bạch huyết. Trong chu kỳ sống ban đầu của tế bào miễn dịch, nó được tiếp xúc với nhiều phân tử “thuộc cơ thể” ở trong cơ thể. Nếu nó phải đối mặt với các phân tử này trước khi nó hoàn toàn trưởng thành, thì các phân tử này kích hoạt một lộ trình tự hủy bên trong và như thế tế bào miễn dịch sẽ bị tiêu diệt. Quá trình này, được gọi là clonal deletion, có tác dụng đảm bảo rằng các tế bào tự phản ứng T và B không thể trưởng thành để tấn công các mô khỏe mạnh.
Bởi vì các tế bào bạch huyết đang trưởng thành sẽ không chạm trán với mỗi phân tử trong cơ thể, do đó chúng cũng phải học cách né tránh các tế bào trưởng thành và các mô. Đối với tình trạng dung nạp ngoại biên, các tế bào bạch huyết đang tuần hoàn trong máu có thể nhận ra một phân tử “thuộc cơ thể” nhưng không thể phản ứng lại bởi vì một số chất hóa học đưa tin cần để kích hoạt tế bào T và B bị vắng mặt. Do đó, một tình trạng gọi là thiếu hụt miễn dịch bản sao (clonal anergy) sẽ làm ngưng hoạt động của các tế bào bạch huyết có khả năng gây hại. Tình trạng dung nạp ngoại biên cũng có thể được thiết lập bởi một nhóm đặc biệt các tế bào T kiểm soát có tác dụng ức chế sự kích hoạt các tế bào T hỗ trợ hoặc các tế bào T độc hại tế bào.
Vắcxin
Các nhân viên y tế từ lâu đã hỗ trợ cho hệ miễn dịch của cơ thể để chuẩn bị cho các cuộc tấn công trong tương lai bằng cách chủng ngừa. Vắcxin được cấu tạo bởi các vi sinh vật đã chết hoặc được biến đổi, các thành phần của các vi sinh vật, hoặc DNA của vi sinh vật mà có thể làm cho cơ thể tin rằng nó đã bị nhiễm trùng. Hệ miễn dịch của một người được chủng ngừa sẽ tấn công vắcxin không gây hại và chuẩn bị cho các cuộc xâm nhập tiếp theo. Vắcxin vẫn là một trong những cách thức tốt nhất để ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng và có một kỷ lục an toàn tuyệt hảo. Các chứng bệnh gây hại nghiêm trọng chẳng hạn như bệnh đậu mùa, bệnh bại liệt, bệnh ho gà đã được kiểm soát hầu như hoàn toàn, hoặc đã được loại trừ qua các chương trình tiêm chủng trên toàn thế giới.
0 comments:
Post a Comment