Bệnh zona (bệnh giời leo, giời ăn, giời bò, hoặc bệnh herpes zoster) là một tình trạng nổi mụn gây đau nhức ở da do virut varicella-zoster gây ra, đây cũng là loại virut gây ra bệnh thủy đậu (đậu mùa, trái rạ).
KIẾN THỨC TỔNG QUÁT
Bệnh zona (shingles: bệnh giời leo, giời ăn, giời bò) và bệnh thủy đậu (chickenpox: đậu mùa, trái rạ) đã từng được xem là các chứng rối loạn riêng biệt. Hiện nay, các nhà nghiên cứu đều hiểu rằng, cả hai chứng bệnh này đều do cùng một loại virut của họ herpes gây ra, được gọi là virut varicella-zoster (varicella-zoster virus – VZV). Thuật ngữ herpes bắt nguồn từ chữ Hy Lạp “herpein”, có nghĩa là “bò, trườn”, ám chỉ kiểu di chuyển đặc trưng của các mụn nước trên da. Virut varicella-zoster vẫn được ám chỉ bởi các thuật ngữ khác nhau:
- Varicella: Tình trạng nhiễm trùng chính gây ra bệnh thủy đậu (đậu mùa, trái rạ)
- Herpes zoster: Tình trạng tái kích hoạt virut gây bệnh zona (giời bò, giời leo, giời ăn)
Varicella (Bệnh thủy đậu). Khi các bệnh nhân bị thủy đậu ho hoặc hắt hơi (hoặc xổ mũi), thì họ tống ra ngoài các dịch nhầy có chứa virut. Một cá nhân chưa từng bị bệnh thủy đậu (đậu mùa, trái rạ), hoặc chưa từng được chủng ngừa, nếu hít vào các tia dịch nhầy của người bệnh, thì virut sẽ đi vào phổi. Từ phổi, virut sẽ đi vào máu. Khi virut được máu đưa đến da, nó sẽ sản sinh các đốm nổi trên da của bệnh thủy đậu (đậu mùa, trái rạ).
Chickenpox: Bệnh thủy đậu (đậu mùa, trái rạ)
Bệnh đậu mùa là do virut varicella-zoster gây ra, đây là một thành viên của họ virut herpes. Virut này cũng gây bệnh herpes zoster, hoặc được gọi là bệnh giời bò (giời leo, giời ăn, bệnh zona) ở người thành niên. Bệnh thủy đậu (đậu mùa, trái rạ) rất dễ lây nhiễm, và có thể bị lây truyền bằng cách tiếp xúc trực tiếp, truyền qua các giọt dịch nhầy, và lây truyền trong không khí. Các triệu chứng bao gồm sốt, nhức đầu, đau bụng, hoặc mất khẩu vị trước khi các đốm nổi trên da xuất hiện. Tình trạng phát ban có thể bao gồm vài trăm mụn nước nhỏ, gây ngứa, trên nền các đốm đỏ trên da. Các mụn nước thường xuất hiện trước tiên trên mặt, ở phần thân, hoặc da đầu, rồi sau đó lan đến các phần khác trên cơ thể.
Bệnh Herpes Zoster (Bệnh giời leo, giời ăn, giời bò, bệnh zona). Virut varicella cũng di chuyển đến các tế bào thần kinh được gọi là hạch thần kinh cảm giác của dây thần kinh tủy (dorsal root ganglia). Đây là các bó dây thần kinh, có chức năng truyền đi các thông tin về cảm giác từ da đến não. Ở đây, virut này có thể tránh né hệ miễn dịch trong nhiều năm, thường là suốt đời. Tình trạng không hoạt tính này gọi là trạng thái ẩn (latency).
Shingles: Bệnh zona (bệnh giời leo, giời ăn, giời bò)
Bệnh zona (bệnh giời leo, giời ăn, giời bò), hoặc còn gọi là bệnh herpes zoster, do cùng một loại virut gây bệnh thủy đậu gây ra. Virut này có thể không hoạt động trong cơ thể trong nhiều năm, sau đó tái xuất hiện dưới dạng bệnh zona (giời leo, giời ăn, giời bò) theo một đường thẳng ở một nửa vòng cơ thể. Bệnh zona (giời leo, giời ăn, giời bò) xuất hiện dưới dạng phát ban gây đau nhức, bao gồm các đốm đỏ ở da với các mụn nước nhỏ, nhìn rất giống với bệnh thủy đậu (đậu mùa, trái rạ) lúc mới bắt đầu. Bệnh zona (giời leo, giời ăn, giời bò) thường biến mất trong vòng 2 đến 3 tuần.
Nếu virut này bắt đầu trở nên hoạt tính sau thời gian ngưng hoạt động, nó sẽ gây ra chứng rối loạn có tên là bệnh zona (bệnh giời leo, giời ăn, giời bò). Virut với dạng tái hoạt tính này được gọi là herpes zoster. Virut này lan ra trong hạch thần kinh, sau đó lan đến các dây thần kinh nối liền với hạch này. Các dây thần kinh thường bị ảnh hưởng nhất là các dây thần kinh ở mặt hoặc ở phần thân. Virut này cũng có thể lan đến dây thần kinh tủy sống, sau đó đi vào máu.
Người ta vẫn chưa rõ vì sao virut varicella lại tái hoạt động ở một số người, nhưng không xảy ra ở những người khác. Trong nhiều trường hợp, hệ miễn dịch sẽ bị suy yếu hoặc bị ức chế do một số chứng bệnh như bệnh SIDA (AIDS), các chứng bệnh ức chế miễn dịch, hoặc một số bệnh ưng thư, hoặc các loại thuốc gây ức chế hệ miễn dịch gây ra. Càng cao tuổi thì càng có nhiều nguy cơ bị bệnh zona (bệnh giời leo, giời ăn, giời bò).
Các Loại Virut Herpes Khác
Virut varicella-zoster thuộc về một nhóm các virut herpes bao gồm 8 loại virut gây bệnh ở người (nhóm này cũng bao gồm các virut gây bệnh ở động vật). Các virut herpes có kích cỡ và hình dạng giống nhau, chúng sinh sản bên trong cấu trúc của tế bào. Mỗi tế bào phụ thuộc vào một loại virut riêng biệt. Các virut herpes gây bệnh ở người bao gồm herpes simplex virus 1 (HSV-1), gây ra bệnh giộp môi (cold sore), và herpes simplex virus 2 (HSV-2), gây ra bệnh giộp đường sinh dục (genital herpes: bệnh herpes đường sinh dục). Virut cytomegalovirus (CMV), gây ra bệnh tăng bạch cầu đơn nhân(mononucleosis) và viêm võng mạc (retinitis), và virut Epstein-Barre (Epstein-Barre Virus - EBV), cũng là nguyên nhân gây bệnh tăng bạch cầu đơn nhân, cả hai virut này cũng là các virut herpes gây bệnh ở người.
0 comments:
Post a Comment