KIẾN THỨC TỔNG QUÁT
Bệnh Parkinson là một rối loạn hệ thần kinh tiến triển chậm, ảnh hưởng đến sự chuyển động, khả năng kiểm soát cơ, và sự thăng bằng của cơ thể. Bệnh Parkinson thuộc về một nhóm các vấn đề được gọi là các rối loạn hệ thống vận động (motor system disorders), những rối loạn này có liên quan đến tình trạng não mất đi các tế bào sản sinh chất dopamine. Các rối loạn vận động liên quan đến dopamine này được gọi là parkinsonism.
Bệnh Parkinson được xem là một trong số những rối loạn hệ thần kinh phổ biến nhất, ảnh hưởng đến khoảng 1% những người trên 60 tuổi. Có hai phát hiện bệnh học thần kinh chính: tình trạng mất đi các tế bào thần kinh tiết ra dopamine ở substantia nigra (chất đen) và sự hiện diện của khối tập hợp bất thường các protein phát triển trong các tế bào thần kinh (Lewy body). Đa số các trường hợp bệnh Parkinson (bệnh Parkinson tự phát – idiopathic Parkinson disease) được đặt giả thuyết là do một sự phối hợp giữa các yếu tố môi trường và di truyền. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn chưa chứng minh được bệnh Parkinson là do yếu tố môi trường gây ra. Một nguyên nhân gây bệnh do di truyền có thể được xác định trong khoảng 10% các trường hợp, và các trường hợp này càng phổ biến ở các bệnh nhân phát bệnh ở độ tuổi trẻ hơn.
Bệnh Parkinson và Tình Trạng Mất Đi Dopamine
Bệnh Parkinson xảy ra do các quá trình sau đây trong não:
- Bệnh Parkinson phát triển khi các tế bào trong một số khu vực của thân não (brain stem) bị tiêu diệt, đặc biệt khối tế bào có hình lưỡi liềm có tên là substantia nigra (chất màu đen).
- Các tế bào thần kinh trong khối tế bào hình liềm (substantia nigra) đưa các sợi thần kinh đến tổ chức mô có tên corpus stratia, là các phiến mô màu xám trắng cư trú ở hai bên não.
- Ở đó, các tế bào này phóng thích dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh cần thiết. Tình trạng mất đi chất dopamine trong corpus stratia là nguyên nhân chính gây ra bệnh Parkinson.
Cut section of the midbrain where a portion of the substantia nigra is visible: Mặt cắt ngang của não giữa cho thấy một phần của khối tế bào có hình lưỡi liềm
Substantia nigra: Khối tế bào có hình lưỡi liềm (chất màu đen)
Diminished substantia nigra as seen in Parkinson’s disease: Khối tế bào có hình lưỡi liềm bị mất dần
Bệnh Parkinson là một rối loạn hệ thần kinh tiến triển chậm, ảnh hưởng đến sự chuyển động, khả năng kiểm soát cơ, và sự thăng bằng. Một phần của quá trình bệnh phát triển khi các tế bào trong một số khu vực thân não bị tiêu diệt, đặc biệt là khối tế bào hình lưỡi liềm có tên là substantia nigra. Các tế bào thần kinh trong khối tế bào hình liềm này đưa các sợi thần kinh đến tổ chức mô cư trú ở cả hai bên não. Ở đó, các tế bào này phóng thích các chất dẫn truyền thần kinh cần thiết có chức năng giúp kiểm soát chuyển động và khả năng phối hợp vận động.
Tình trạng thiếu hụt dopamine là đặc điểm tiêu chuẩn của bệnh Parkinson. Dopamine là một trong 3 chất dẫn truyền thần kinh chính có tên là catecholamines, các chất này giúp cơ thể phản ứng lại stress và chuẩn bị cho cơ thể một dạng phản ứng đánh-hoặc-chạy (fight-or-flight response). Tình trạng mất đi dopamine ảnh hưởng xấu đến các dây thần kinh và các tổ chức cơ kiểm soát sự chuyển động và khả năng phối hợp vận động, dẫn đến các triệu chứng đặc thù chính của bệnh Parkinson. Chất dopamine cũng tỏ ra quan trọng trong quá trình xử lý thông tin hiệu quả, và các trường hợp thiếu hụt cũng có thể là nguyên nhân gây ra các rối loạn về trí nhớ và khả năng tập trung mà đã xảy ra ở nhiều bệnh nhân.
Các đặc điểm vận động kinh điển của bệnh Parkinson thường bắt đầu một cách âm thầm và xuất hiện một cách chậm chạp trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng, với tình trạng rung lắc cơ thể (rung tay) là triệu chứng ban đầu phổ biến nhất. Ba dấu hiệu chính của bệnh Parkinson là tình trạng rung lắc cơ thể không chủ động, cứng cơ, cử động và phản xạ chậm (bradykinesia). Tư thế không ổn định (suy giảm sự thăng bằng của cơ thể) thỉnh thoảng được liệt kê là đặc điểm chính thứ tư. Tuy nhiên, tư thế không ổn định của bệnh Parkinson là một hiện tượng sau này, thật vậy, tư thế không ổn định trong vài năm đầu cho thấy rằng bệnh Parkinson không phải là kết quả chẩn đoán chính xác.
Trong các giai đoạn ban đầu của bệnh Parkinson, gương mặt của bạn có thể cho thấy rất ít hoặc không có các dấu hiệu thể hiện, hoặc cánh tay của bạn có thể không lắc lư khi bạn đi bộ. Giọng nói của bạn có thể trở nên mềm mỏng hoặc bị nói lắp. Các triệu chứng của bệnh Parkinson trở xấu hơn khi căn bệnh tiến triển theo thời gian.
Mặc dù bệnh Parkinson không thể chữa khỏi, nhưng việc sử dụng thuốc có thể cải thiện đáng kể các triệu chứng. Trong các trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật để điểu chỉnh một số khu vực ở não và cải thiện các triệu chứng của bệnh nhân.
Nguồn bổ sung:
0 comments:
Post a Comment